Proces zapalny i zwyrodnieniowy stawu kolanowego, czyli gonartroza, występuje z różnych powodów. Ma niezwykle negatywny wpływ na jakość życia człowieka, czasami prowadząc do niepełnosprawności. Jak leczyć artrozę stawu kolanowego i zapobiegać powikłaniom?
Co to jest artroza
Na gonartrozę cierpi około 22% światowej populacji, przy czym częściej chorują kobiety. Ta podstępna choroba charakteryzuje się szybkim postępem.
Jeśli leczenie nie zostanie rozpoczęte na czas, staw kolanowy może całkowicie się zapaść. Prowadzi to do upośledzenia funkcji układu mięśniowo-szkieletowego. Poruszanie się jest możliwe tylko przy pomocy kul, w przeciwnym razie osoba staje się zakładnikiem wózka inwalidzkiego.
Staw kolanowy jest drugim co do wielkości po biodrze i ma najbardziej złożoną budowę. Umożliwia zginanie i prostowanie nogi w różnych kierunkach, sprzyja prawidłowej pozycji ciała i koordynacji w przestrzeni. Jest to mocne i stabilne połączenie, które może wytrzymać ciężar osoby. Składa się z 3 kości: kości udowej, piszczelowej i strzałkowej oraz rzepki lub rzepki. Obejmuje struktury kostno-chrzęstne, mięśnie, więzadła i włókna nerwowe.
Choroba zaczyna się od naruszenia krążenia krwi i odżywiania tkanek stawowych. Przede wszystkim cierpi chrząstka. Zmniejsza się jakość i ilość mazi stawowej, która znajduje się w torebce stawowej i przyczynia się do sprawnego funkcjonowania stawu kolanowego. Tarcie występuje pomiędzy częściami stawowymi. Stopniowo chrząstka pęka i zapada się. Niezabezpieczone kości zaczynają o siebie ocierać. Pojawia się ból i słychać trzaskający dźwięk.
Przyczyny choroby
Dotyka głównie osoby starsze, zwłaszcza kobiety z nadwagą. W wyniku zmian hormonalnych chrząstka w kolanie ulega znacznemu zużyciu. Gonartroza w różnym stopniu po 60. roku życia występuje u ponad 80% osób.
Istnieją inne przyczyny pojawienia się artrozy stawu kolanowego:
- wrodzona patologia stawów;
- dysplazja;
- urazy, operacje;
- usunięcie łąkotki lub jej części;
- artretyzm;
- choroby kręgosłupa lędźwiowego;
- zaburzenia hormonalne;
- niski metabolizm.
Ryzyko zachorowania wzrasta u osób wykonujących powtarzalną pracę fizyczną. Do tej grupy zaliczają się także sportowcy, osoby prowadzące siedzący tryb życia oraz osoby o niesprzyjających warunkach środowiskowych. Często pacjentami są osoby uzależnione od substancji toksycznych (narkotyki, alkohol, palenie).
Przyczyną deformacji stawów może być praca związana z ciągłą hipotermią. Czynnikiem prowokującym jest okres po menopauzie, kiedy u kobiety rozwijają się zaburzenia ginekologiczne (gruczolakowłókniak, endometrioza, mięśniaki macicy). Ze względu na brak minerałów i witamin w organizmie przyczyną może być dieta.
Etapy i objawy
Gonartroza może być jednostronna lub obustronna. W zależności od charakteru objawów choroba dzieli się na stopnie:
- Na tym etapie nie ma wyraźnych objawów klinicznych. Po długotrwałym wysiłku może wystąpić niewielki dyskomfort i ból, który ustępuje po odpoczynku. Ból pojawia się rano, podczas ruchu, po pewnym czasie ustępuje. Artroza pierwszego stopnia rzadko jest rozpoznawana przypadkowo podczas rutynowego badania.
- Zwiększa się ból i sztywność kolana. Osoba oszczędza nogę i stara się ją mniej obciążać. W rezultacie następuje zanik mięśni, staw ulega deformacji, wyczuwalne jest formowanie, a noga w kolanie nie jest w pełni wyprostowana.
- Ból jest stały. Noga nie prostuje się ani nie zgina i pacjentowi trudno jest chodzić. Rozwija się częściowa lub całkowita utrata sprawności ruchowej. Chrząstka jest całkowicie zniszczona, tarcie między kościami stawu wzrasta wraz z tworzeniem się osteofitów.
Oprócz bólu w stopniach 2 i 3 w kolanie słychać trzaskanie. W torebce stawowej może gromadzić się płyn i fragmenty tkanki chrzęstnej, co prowadzi do obrzęku. W późnym stadium proces zapalny jest wyraźny, staw kolanowy jest zdeformowany.
Diagnostyka
Jeśli odczuwasz ból kolana, możesz skontaktować się z lokalnym lekarzem, który w razie potrzeby skieruje Cię do ortopedy, traumatologa, reumatologa lub endokrynologa.
Aby poznać przyczyny i leczenie gonartrozy, konieczna jest kompleksowa diagnoza:
- ogólne i biochemiczne badanie krwi;
- badania reumatyczne;
- radiografia;
- USG i MRI pozwalają wykryć chorobę we wczesnym stadium;
- artroskopia.
Rentgen pozwala zobaczyć stan chrząstki i zmiany w kościach w stadium 2 i 3. Jest to zwężenie szpary stawowej, osteofity wzdłuż krawędzi rzepki, zmiany w okostnej. Artroskopia dostarcza bardziej szczegółowych informacji na temat łąkotki, błony maziowej i obecności płynu. Metodę tę wykorzystuje się także w leczeniu stawu kolanowego, w celu usunięcia fragmentów chrząstki lub łąkotki.
Leczenie artrozy stawu kolanowego
Terapia jest długa i czasami bolesna. Choroba, która pojawiła się raz, przypomina sobie przez całe życie. Głównymi lekami stosowanymi w leczeniu są niesteroidowe leki przeciwzapalne. Najczęściej są to leki na bazie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) z grupy pochodnych kwasu fenylooctowego. Likwidują stany zapalne i ból. Leki są stosunkowo tanie, ale prowadzą do powstawania wrzodów i nadżerek żołądka i dwunastnicy. Nowoczesne leki powodują mniej skutków ubocznych, ale są drogie.
Środki lecznicze na etapie 1 obejmują środki zapobiegawcze związane z ćwiczeniami. Wymagana jest codzienna aktywność fizyczna, korzystanie z prysznica kontrastowego, 2 razy w tygodniu basen oraz walka ze zwiększoną masą ciała.
Etap 2 wymaga unieruchomienia stawu – zastosowania bandaża elastycznego, bandaża lub ortezy. Aby złagodzić ból, stosuje się NLPZ w postaci kremów i maści. Aby zmniejszyć stopień zniszczenia chrząstki, pacjentowi przepisuje się leki z grupy chondroprotektorów.
Ciężki przebieg wymaga doustnego podania NLPZ. Wskazane jest podawanie dostawowe leków hormonalnych – syntetycznych glikokortykosteroidów (GCS), które charakteryzują się dużą aktywnością glikokortykosteroidową i niską mineralokortykosteroidową. Dodatkowo przepisywane są leki przeciwbólowe.
Do stawu wstrzykuje się roztwór kwasu hialuronowego. Zastępuje płyn śródstawowy i odżywia chrząstkę. Podczas ruchu pełni funkcję amortyzatora dla stawu. Manipulacja jest bolesna, przeprowadza ją lekarz po ustąpieniu ostrego okresu. W przypadku niepowodzenia leczenia zachowawczego wykonuje się endoprotezoplastykę.
Wraz z terapią lekową przepisywane są ćwiczenia z wykorzystaniem specjalnych symulatorów i urządzeń (kinezyterapia). Ozonoterapia pozytywnie wpływa na stan kolana. Substancja stosowana zewnętrznie, podawana poprzez wstrzyknięcia podskórne lub domięśniowe, maści na bazie ozonu, kremy. Manipulacja pobudza krążenie krwi, wzmaga działanie chondroprotektorów i glikokortykosteroidów.
Nowoczesne suplementy diety są poszukiwaną alternatywą dla leków na odbudowę stawów. Wskazana jest terapia ruchowa i masaż. Zestaw specjalnych ćwiczeń poprawia krążenie krwi i odżywienie komórek chrząstki, zwiększa elastyczność więzadeł.
Powikłania i zapobieganie
Zniszczonej tkanki chrzęstnej i zdeformowanych kości nie można leczyć. W tej sytuacji pomoże tylko operacja. Żadne maści ani leki nie są w stanie przywrócić chrząstki. Leki mogą jedynie zatrzymać proces niszczenia tkanki chrzęstnej.
Gonartroza postępuje stopniowo, czasami choroba trwa latami. Bez odpowiedniego leczenia stan pacjenta szybko się pogarsza. Kolano nie może pracować, pojawiają się poważne komplikacje:
- deformacja stawów;
- wada kosmetyczna - skrzywienie kończyny;
- zakażenie krwią lub limfą z innego źródła organizmu;
- z powodu osłabienia więzadeł obserwuje się zwichnięcia i złamania, nawet podczas normalnego chodzenia;
- W okolicy stawu dochodzi do zrośnięcia kości (zesztywnienia), uniemożliwiając poruszanie się.
Powikłania powstają, jeśli pacjent nie zgłasza się na czas do lekarza, a choroba jest zaawansowana. Regularne badania profilaktyczne i terminowe leczenie ogólnych chorób organizmu pomogą zapobiec pogorszeniu stanu i utrzymać funkcję motoryczną kończyny.